Opis projektu walidacyjnego

Profil Psychoedukacyjny, wydanie 3 (Psychoeducational Profile, Third Edition – PEP-3) to narzędzie służące do oceny poziomu rozwoju zdolności i umiejętności dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Może być ono wykorzystywane w celu przygotowania indywidualnego planu nauczania, mierzenia postępów w rozwoju dziecka, a także diagnozy funkcjonalnej.

Używana powszechnie w Polsce poprzednia wersja tego narzędzia, PEP-R, nie została zwalidowana w warunkach polskich. Jej stosowanie jest niezgodne ze standardami obowiązującymi w praktyce klinicznej i edukacyjnej. Przygotowanie PEP-3-PL zostało poprzedzone realizacją projektu badawczego, w ramach którego opracowano polską wersję językową testu, zbadano jej trafność i rzetelność, opracowano normy, a także polski podręcznik, instrukcję badania, protokoły, zestaw pomocy i inne materiały.

Projekt walidacyjny został zrealizowany przez ICRAHB i jego centrum szkoleniowe EduProf, we współpracy z Wydziałem Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz ośrodkami wyspecjalizowanymi w diagnostyce, edukacji i terapii osób z ASD. Wydawca narzędzia (ProEd) zaakceptował plany walidacji polskiej wersji narzędzia, które w zasadniczej mierze stanowiły powtórzenie prac podjętych w stosunku do oryginalnej wersji narzędzia. Projekt adaptacji był realizowany od grudnia 2016 do stycznia 2019 r. Odbyły się cztery szkolenia zespołów badawczych (łącznie blisko 100 osób), których członkowie przeprowadzili następnie badania ponad 800 dzieci, w tym dzieci rozwijających się typowo, z zaburzeniami ze spektrum autyzmu oraz z innymi zaburzeniami (np. zespołem Downa). W badaniach wykorzystano narzędzia do pomiaru rozwoju intelektualnego i trudności rozwojowych.

Szczegółowe informacje dotyczące charakteru próby walidacyjnej, procedury badania oraz wyników analiz właściwości psychometrycznych testu zawarte są w Podręczniku diagnosty. Analizy spójności wewnętrznej PEP-3-PL, stabilności wyników w czasie (test-retest) oraz zgodności ocen sędziów wskazują na wysoką w przypadku większości skal i podskal lub przynajmniej satysfakcjonującą rzetelność. Również pomiar trafności, w tym analiza mocy dyskryminacyjnej, poziomu trudności zadań, trafności kryterialnej, porównania międzygrupowe oraz analiza czynnikowa wskazują, że PEP-3-PL spełnia wymagania stawiane testom używanym w diagnostyce.

Polska wersja narzędzia jest pod wieloma względami bardzo zbliżona do wersji oryginalnej, choć w niektórych aspektach różni się od niej. W efekcie prac walidacyjnych, w związku ze specyfiką rozkładu wartości poszczególnych zmiennych, podjęto decyzję o opracowaniu przedziałów wieku rozwojowego (określających wiek, w którym dane umiejętności są już zazwyczaj opanowane; opracowanych na podstawie pomiarów przeprowadzonych w grupie dzieci rozwijających się typowo) i rang centylowych (opracowanych na podstawie wyników surowych uzyskanych przez dużą grupę dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu). W przypadku dwóch skal zbiorczych (Komunikacja i Motoryka) możliwe jest też obliczenie uśrednionego wieku rozwoju. W odniesieniu do Skali zachowań nieadaptacyjnych zrezygnowano z wyliczania wyniku ogólnego i jego interpretacji, aby uniknąć nadinterpretacji wyniku jako wskazującego na obecność u dziecka ASD. Wyniki PEP-3-PL mogą dostarczać ważnych informacji przydatnych w diagnozie pod kątem ASD, ale przede wszystkim są użyteczne w diagnozie funkcjonalnej.

W czerwcu 2019 rozpoczęły się szkolenia z zastosowania PEP-3-PL oraz sprzedaż testu.